Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka hormonalna (endokrynologiczna)

Krótki opis badania:

FT4 (Free Thyroxine) to wolna, biologicznie aktywna frakcja tyroksyny – jednego z dwóch głównych hormonów produkowanych przez tarczycę. FT4 reguluje metabolizm, temperaturę ciała, pracę serca, mięśni, układu pokarmowego i nerwowego. Jego poziom we krwi, w połączeniu z TSH, stanowi podstawę diagnostyki niedoczynności i nadczynności tarczycy oraz monitorowania leczenia.

Kiedy warto wykonać badanie FT4?

• Przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy – zmęczenie, senność, przyrost masy ciała, zimna skóra, zaparcia.
• Przy objawach nadczynności tarczycy – kołatanie serca, chudnięcie, potliwość, nerwowość, drżenie rąk.
• W monitorowaniu leczenia lewotyroksyną – u pacjentów z niedoczynnością.
• U pacjentów leczonych lekami przeciwtarczycowymi – np. w chorobie Gravesa-Basedowa.
• W ciąży – ocena funkcji tarczycy u kobiet ciężarnych, szczególnie w I trymestrze.
• W przypadkach nieprawidłowego poziomu TSH.

Przygotowanie do badania:

• Zaleca się wykonanie badania na czczo, najlepiej rano.
• Nie należy przyjmować porannej dawki lewotyroksyny przed pobraniem.
• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach (np. leki hormonalne, biotyna, steroidy, estrogeny), które mogą wpłynąć na wynik.
• Unikać silnego stresu i intensywnego wysiłku przed badaniem.

Więcej informacji

Normy poziomu FT4 (dla dorosłych):

• 0,93–1,7 ng/dl (lub 12–22 pmol/l)
  Normy mogą się różnić w zależności od laboratorium i metody oznaczenia.

Co oznacza podwyższony poziom FT4?

• Nadczynność tarczycy – np. choroba Gravesa-Basedowa, wole guzkowe toksyczne.
• Przedawkowanie hormonów tarczycy (np. lewotyroksyny).
• Zapalenie tarczycy (np. poporodowe lub podostre zapalenie tarczycy) – okres tyreotoksykozy.
• Guzy przysadki wydzielające TSH – rzadko.
• Wzrost może wystąpić fizjologicznie w ciąży lub w wyniku działania niektórych leków.

Co oznacza obniżony poziom FT4?

• Niedoczynność tarczycy – pierwotna (np. Hashimoto), polekowa, poporodowa.
• Niewłaściwa dawka lewotyroksyny – zbyt mała lub nieregularne stosowanie.
• Wtórna niedoczynność tarczycy – uszkodzenie przysadki lub podwzgórza (niski FT4 i niski TSH).
• Może wystąpić w przebiegu ciężkich chorób ogólnoustrojowych (tzw. zespół niskiego FT4).

Wskazówki końcowe:

FT4 to kluczowy hormon tarczycy, którego poziom należy interpretować zawsze w połączeniu z TSH oraz – w niektórych przypadkach – FT3 i przeciwciałami tarczycowymi (anty-TPO, anty-TG, TRAb). U pacjentów leczonych hormonalnie FT4 pozwala ocenić skuteczność terapii i odpowiednio dostosować dawkę leku. Regularne badania FT4 są szczególnie ważne u osób z rozpoznaną chorobą tarczycy oraz u kobiet w ciąży.