Problemy z hormonami płciowymi u dzieci – co może wskazywać na zaburzenia

Układ hormonalny u dzieci jest skomplikowanym systemem, który odpowiada za naprawdę wiele funkcji i ma wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Nawet niewielkie odchylenia od normy w zakresie produkcji hormonów, może prowadzać di wielu zaburzeń. Warto wiedzieć, że hormony wpływają u dzieci na wzrost, dojrzewanie połciowe, metabolizm, masę ciała, a nawet stan psychiczny. Warto więc dowiedzieć się jak wcześnie rozpoznać nieprawidłowości i jakie są skuteczne sposoby na leczenie zaburzeń hormonalnych. Jest to konieczne, by zapewnić dziecku możliwość prawidłowego rozwoju fizycznego i emocjonalnego.

Układ hormonalny dziecka – jak działa?

Hormony to przekaźniki chemiczne, które regulują niemal wszystkie funkcje organizmu dziecka. W okresie dzieciństwa i dojrzewania szczególną rolę odgrywa ludzki hormon wzrostu oraz hormony płciowe. Produkcja hormonu wzrostu odbywa się głównie w przysadce mózgowej, a jego wydzielanie ma charakter pulsacyjnym, co oznacza, że odbywa się m.in. podczas snu. Wytwarzanie hormonu wzrostu wspiera rozwój kości, mięśni i narządów. W przypadku jego niedoboru pojawiają się zaburzenia wzrostu, niskorosłość czy opóźnione dojrzewanie. Z kolei nadmierne wydzielanie hormonu może prowadzić do zbyt szybkiego wzrostu dziecka, który niekoniecznie oznacza prawidłowy rozwój.

Sprawdź terminy u naszego Endokrynologa dziecięcego NFZ.

Objawy zaburzeń hormonalnych u dzieci i nastolatków

Warto wiedzieć, że zaburzenia hormonalne u dzieci mogą objawić się na naprawdę wiele sposobów. Wiele zależy od tego, które hormony są nieprawidłowo produkowane lub wydzielane. Jeśli problem dotyczy hormonów wzrostu, to najczęściej pojawia się:

• Niski wzrost mimo prawidłowego odżywiania,
• Spadek tempa wzrastania,
• Nieproporcjonalna sylwetka ciała.
• Nadmierny wzrost dziecka.
• Opóźnione wyrzynanie zębów.

Jeśli chodzi o hormony płciowe to problem może mieć dwie formy. Pierwsze to przedwczesne dojrzewanie, a drugie to opóźnione dojrzewanie. W przypadku przedwczesnego dojrzewania płciowego pojawia się wczesny rozwój piersi, szybki wzrost owłosienia łonowego i zmiana zapachu ciała. Te objawy mogą być niepokojące, kiedy pojawiają się u przed ósmym rokiem życia i dziewczynek i dziewiątym rokiem życia u chłopców. Jeśli jednak chodzi  opóźnione dojrzewanie,  to pojawić się może zmiana nastroju u dziecka, problemy z trądzikiem, zaburzenia miesiączkowania, produkcja nadmiernego owłosienia u dziewczynek. Warto zaznaczyć, że te dwa problemy najczęściej pojawiają się w przypadku zespołu policystycznych jajników – PCOS.

Sprawdź nasze terminy u Endokrynologa dziecięcego prywatnie.

Badania poziomu hormonów – kiedy warto je wykonać?

Jeśli rodzic zauważa, że rozwój dziecka wyraźnie odbiega od normy np. dziecko przestało rosnąć, ma nietypowe proporcje ciała, wykazuje objawy dojrzewania zbyt wcześnie lub zbyt późno,  warto przeprowadzić badania hormonów wzrostu i płciowych. Diagnostyka zaburzeń hormonalnych obejmuje m.in.:

• badania hormonów wzrostu np. GH – hormon wzrostu, IGF-1,
• badania hormonów płciowych (estradiol, testosteron),
• badanie hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4),
• testy stymulacyjne wyrzutu hormonu wzrostu,
• ocenę wieku kostnego (rentgen ręki i nadgarstka).

Dzięki tym badaniom możliwe jest określenie, czy przysadka mózgowa prawidłowo wydziela hormony i czy produkcja hormonów płciowych odbywa się we właściwym czasie.

Warto przeczytać: Niedoczynność tarczycy u dzieci – objawy, diagnostyka i leczenie

Hormon wzrostu i jego działanie – dlaczego jest tak ważny?

Hormony wzrostu wpływają nie tylko na wzrost kości, ale również stymulację metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów. Jeśli w organizmie dziecka utrzymuje się prawidłowy poziom hormonów wzrostu, to wpływa na prawidłowy wzrost, rozwój dziecka, a także ogólny stan jego zdrowia. Warto wiedzieć, że wydzielanie hormonów wzrostu wzrasta w czasie snu, dlatego tak ważne jest to, by sen dziecka był zdrowy i odbywał się w odpowiednich warunkach. W przypadku niedoboru hormonów wzrostu może pojawić się niedokrwistość, zaburzenia snu, osłabienie mięśni, a nawet problemy z koncentracją. Jeśli u dziecka pojawia się problem z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów wzrostu, to zazwyczaj konieczne jest przeprowadzenie terapii hormonalnej, która odbywa się pod odpowiednią opieką lekarską.

Sprawdź także: Tężyczka – objawy.

Przedwczesne i opóźnione dojrzewanie – sygnały ostrzegawcze

Zaburzenia dojrzewania mogą być pierwszym sygnałem, że układ hormonalny dziecka nie funkcjonuje prawidłowo. Przedwczesne dojrzewanie płciowe może wpływać na emocje dziecka, jego samoocenę i relacje z rówieśnikami. Opóźnione dojrzewanie natomiast może być skutkiem niedoboru hormonów przysadki mózgowej lub innych chorób układu hormonalnego. W przypadku dziewczynek istotnym sygnałem jest brak pierwszej miesiączki do 15. roku życia. U chłopców niepokojącym objawem jest brak powiększenia jąder po 14. roku życia. W obu przypadkach konieczne są badania hormonów płciowych i konsultacja endokrynologiczna dla dzieci i młodzieży.

Leczenie zaburzeń hormonalnych u dzieci i młodzieży

To jak wygląda terapia zaburzeń hormonalnych zawsze zależy od przyczyny problemu i jest dopasowana do indywidualnych cech i potrzeb pacjenta. W trakcie terapii można stosować leczenie hormonem wzrostu, jeśli dochodzi do jego niedoboru. W przypadku  przedwczesnego dojrzewania stosuje się natomiast blokadę wydzielania hormonów płciowych. Jeśli dziecko cierpi na niedoczynność tarczycy, to zaleca się podawanie tyroksyny. Terapie hormonalną stosuje się również przy leczeniu  zespołu PCOS u nastolatek. W ten sposób kontroluje się również niedoczynność lub nadczynność przysadki. Nie można jednak zapomnieć o tym, że organizm dziecka intensywnie się zmienia. Dlatego właśnie każde odstępstwo od normy, takie jak zaburzenie wzrostu, nieprawidłowe tempo dojrzewana, wzrost masy ciała czy wiele innych problemów hormonalnych, zawsze powinny być skonsultowane ze specjalistą.

Dla każdego rodzica prawidłowy wzrost i rozwój dziecka to priorytet. Niestety zaburzenia hormonalne u dzieci w różnym wieku mogą doprowadzić do zaburzenia rozwoju fizycznego i emocjonalnego, a nawet psychicznego. Tak więc zawsze należy zwracać uwagę na:

• nagłe zmiany wzrostu dziecka – zarówno jego spowolnienie, jak i nadmierny wzrost,
• objawy dojrzewania pojawiające się zbyt wcześnie lub zbyt późno,
• objawy niedoczynności tarczycy (senność, osłabienie, zimne kończyny, przyrost masy ciała),
• zaburzenia miesiączkowania u dziewczynek,
• wahania nastroju, trądzik, owłosienie w nietypowych miejscach.

Bardzo ważne jest wczesne wykrycie nieprawidłowości i rozpoczęcie leczenia. Jest to niezwykle ważne, ponieważ może zwiększyć szansę dziecka na powrót do prawidłowego rozwoju i zapewnić zdrowie w latach dorosłości. To właśnie dlatego, tak ważne są regularne badania hormonów tarczycy, wzrostu i płciowych, które pomagają ocenić stan zdrowia dziecka  zapobiegać poważnym komplikacjom.

Polecamy także przeczytać: Choroba hashimoto – objawy.