Kategoria badania:
Diagnostyka obrazowa – radiologia / chirurgia / interna / gastroenterologia
Krótki opis badania:
RTG przeglądowe jamy brzusznej to nieinwazyjne, szybkie badanie radiologiczne, które wykonuje się w celu ogólnej oceny struktur w obrębie jamy brzusznej. Badanie pozwala uwidocznić powietrze w jelitach, poziomy płynu, obecność wolnego gazu w jamie otrzewnej, zwapnienia, kamienie (moczowe, żółciowe), masy kałowe oraz niektóre zmiany patologiczne. Jest przydatne zwłaszcza w diagnostyce ostrego bólu brzucha, niedrożności przewodu pokarmowego i podejrzenia perforacji jelita.
Kiedy warto wykonać RTG przeglądowe jamy brzusznej?
- Przy nagłym, ostrym bólu brzucha – podejrzenie niedrożności, perforacji, zapalenia otrzewnej.
- W diagnostyce zatrzymania gazów lub stolca, rozdęcia jelit.
- W przypadku wymiotów, wzdęć, zaparć, zaburzeń pasażu jelitowego.
- Przy podejrzeniu kamicy nerkowej lub pęcherzykowej, złogów w drogach moczowych.
- W ocenie obecności ciał obcych w przewodzie pokarmowym (u dzieci i dorosłych).
- W badaniach kontrolnych u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami jamy brzusznej.
- Przed niektórymi zabiegami chirurgicznymi.
Przygotowanie do badania:
- Zazwyczaj nie jest wymagane specjalne przygotowanie, ale:
- Jeśli lekarz zaleci, można zastosować lekkostrawną dietę dzień przed badaniem i unikać pokarmów wzdymających.
- W niektórych przypadkach zalecane może być oczyszczenie jelit (np. środkiem przeczyszczającym).
- Na badanie najlepiej zgłosić się na czczo (jeśli możliwe) lub przynajmniej 4–6 godzin po ostatnim posiłku.
- Należy zdjąć metalowe przedmioty z okolic brzucha i miednicy (paski, guziki, biżuterię).
- Kobiety w ciąży lub z podejrzeniem ciąży koniecznie powinny poinformować personel przed wykonaniem badania.
Więcej informacji
Co ocenia RTG przeglądowe jamy brzusznej?
- Obecność gazu w przewodzie pokarmowym – jego lokalizację i rozkład.
- Poziomy płynu w jelitach – mogą świadczyć o niedrożności.
- Wolny gaz w jamie otrzewnej – charakterystyczny dla perforacji przewodu pokarmowego.
- Zwapnienia, złogi, kamienie – w nerkach, pęcherzu, drogach żółciowych.
- Ciała obce – połknięte przedmioty, narzędzia chirurgiczne, drenacje, protezy.
- Obrys i rozmieszczenie narządów, zarys mięśni lędźwiowych, pęcherz moczowy (jeśli wypełniony).
Co może wykazać nieprawidłowy wynik?
- Niedrożność jelit – rozdęte pętle jelitowe, poziomy płynu i gazu, brak gazu w dalszych odcinkach.
- Perforacja przewodu pokarmowego – obecność wolnego gazu pod kopułą przepony.
- Złogi nerkowe, pęcherzowe, żółciowe – widoczne jako zwapnienia w typowych lokalizacjach.
- Ciała obce, zmiany pourazowe, przesunięcie narządów.
- Masy kałowe – zwłaszcza w odbytnicy i esicy, mogące powodować zaparcia.
Co oznacza prawidłowy wynik?
- Prawidłowy rozkład gazów w przewodzie pokarmowym.
- Brak poziomów płynu, wolnego gazu poza jelitami, zwapnień czy złogów.
- Prawidłowy obrys mięśni lędźwiowych i brak cech patologicznych w obrębie jamy brzusznej.
Wskazówki końcowe:
RTG przeglądowe jamy brzusznej to ważne narzędzie w diagnostyce ostrego brzucha, chociaż jego czułość jest ograniczona – zwłaszcza w wykrywaniu zmian zapalnych i guzów. W razie niejednoznacznych wyników lub konieczności dokładniejszej oceny lekarz może zlecić tomografię komputerową (TK jamy brzusznej), USG jamy brzusznej, badania laboratoryjne (np. morfologia, CRP, amylaza, lipaza) lub konsultację chirurgiczną, gastroenterologiczną czy urologiczną.
