Kategoria badania:
Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna / hematologia / neurologia
Krótki opis badania:
Witamina B12 (kobalamina) to związek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, nerwowego oraz metabolizmu komórkowego. Uczestniczy w syntezie DNA, produkcji czerwonych krwinek i osłonek mielinowych nerwów. Oznaczenie poziomu witaminy B12 we krwi pozwala wykryć jej niedobór, który może prowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej, objawów neurologicznych i zaburzeń poznawczych. Niedobory występują częściej u osób starszych, wegan, osób z chorobami przewodu pokarmowego lub po operacjach bariatrycznych.
Kiedy warto wykonać badanie witaminy B12?
- Przy objawach niedokrwistości – osłabienie, bladość, duszność, zawroty głowy.
- W przypadku neuropatii, mrowienia, drętwienia rąk i nóg, zaburzeń równowagi.
- Przy pogorszeniu pamięci, koncentracji, objawach depresyjnych, drażliwości.
- W diagnostyce niedokrwistości megaloblastycznej (duże, nieprawidłowe krwinki czerwone).
- U osób z chorobami żołądka, jelit (np. celiakia, choroba Crohna), po resekcji żołądka, jelita cienkiego.
- U osób starszych, wegan i wegetarian, pacjentów po operacjach bariatrycznych.
- W monitorowaniu leczenia niedoboru B12 (np. po suplementacji doustnej lub iniekcjach).
Przygotowanie do badania:
- Badanie wykonuje się na czczo – co najmniej 8 godzin bez jedzenia.
- Dzień wcześniej należy unikać alkoholu i intensywnego wysiłku.
- Poinformuj lekarza o przyjmowanych suplementach z witaminą B12 lub złożonych preparatach witaminowych – mogą zafałszować wynik.
- Niektóre leki (np. metformina, inhibitory pompy protonowej, leki przeciwpadaczkowe) mogą obniżać poziom witaminy B12.
Więcej informacji
Normy poziomu witaminy B12 (dla dorosłych):
- 200–900 pg/ml (lub 150–660 pmol/l)
Wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium. Wyniki w dolnej granicy normy (200–300 pg/ml) mogą już dawać objawy niedoboru – w takich przypadkach warto oznaczyć homocysteinę i kwas metylomalonowy (MMA).
Co oznacza obniżony poziom witaminy B12?
- Niedokrwistość megaloblastyczna – anemia z dużymi krwinkami i objawami neurologicznymi.
- Zaburzenia wchłaniania – np. choroba Addisona-Biermera (niedobór czynnika wewnętrznego), celiakia, choroba Crohna, resekcja żołądka/jelita.
- Dieta uboga w B12 – weganizm, niedożywienie, alkoholizm.
- Przewlekłe stosowanie leków – metformina, IPP (np. omeprazol), antybiotyki.
- Zespół złego wchłaniania, zakażenie tasiemcem, przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO).
Co oznacza podwyższony poziom witaminy B12?
- Suplementacja – najczęstsza przyczyna (dousta lub domięśniowa).
- Choroby wątroby – np. zapalenie, marskość (uwalnianie B12 z hepatocytów).
- Choroby nowotworowe – zwłaszcza białaczki, rak wątroby.
- Choroby nerek – zmniejszony klirens B12.
Wskazówki końcowe:
Oznaczenie poziomu witaminy B12 to podstawowe badanie w diagnostyce anemii i zaburzeń neurologicznych. W przypadku niejednoznacznych wyników warto oznaczyć dodatkowo kwas foliowy, homocysteinę, kwas metylomalonowy (MMA). Niedobór B12 można skutecznie leczyć suplementacją, ale wymaga wczesnego rozpoznania – długotrwały niedobór może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń neurologicznych.
