Żelazo

Kategoria badania

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania

Badanie poziomu żelaza w surowicy krwi pozwala ocenić ilość tego pierwiastka krążącego w organizmie. Żelazo jest kluczowe dla produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen do tkanek, a także dla prawidłowego funkcjonowania wielu enzymów. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, podczas gdy nadmiar może wskazywać na zaburzenia magazynowania żelaza lub choroby przewlekłe. Żelazo obecne we krwi związane jest z transferyną, dzięki czemu możemy również zbadać wskaźnik TIBC – całkowitą zdolność wiązania żelaza.

Kiedy warto wykonać badanie żelaza?

• Przy podejrzeniu niedokrwistości lub objawach, takich jak przewlekłe zmęczenie, bladość skóry, duszności czy osłabienie.
• W diagnostyce stanów przewlekłych, np. chorób zapalnych lub hemochromatozy.
• Przy zaburzeniach wchłaniania składników odżywczych lub niedoborowej diecie.
• W monitorowaniu leczenia suplementami żelaza lub lekami chelatującymi.

Żelazo odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu równowagi tlenowej organizmu, dlatego jego prawidłowy poziom jest niezbędny dla zdrowia i energii na co dzień. 

Przygotowanie do badania

• Zaleca się wykonanie badania na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Należy unikać suplementów żelaza przez co najmniej 24 godziny przed pobraniem krwi, chyba że lekarz zaleci inaczej.
• Najlepiej wykonać badanie rano, ponieważ poziom żelaza w ciągu dnia może się zmieniać.

Warto poinformować lekarza przed badaniem o zażywanych lekach oraz suplementach. Żelazo obecne we krwi związane z substancjami obecnymi w lekach może nie zostać wykryte podczas badania i spowodować fałszywie obniżony wynik.

Więcej informacji

Jakie są normy poziomu żelaza w surowicy?

Zakres referencyjny może się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólnie wynosi:
Kobiety: 37–145 µg/dl
Mężczyźni: 59–158 µg/dl

Co oznacza podwyższony poziom żelaza?

Wysokie żelazo może wskazywać na:

• Hemochromatozę (nadmierne gromadzenie żelaza w narządach).
• Przewlekłe choroby wątroby (np. marskość, zapalenie wątroby).
• Powtarzające się transfuzje krwi lub przedawkowanie suplementów żelaza.
• Niektóre infekcje lub stany zapalne, które zaburzają gospodarkę żelazem.

Podwyższony poziom żelaza, jeśli nieleczony, może prowadzić do uszkodzenia narządów, dlatego ważna jest szybka diagnostyka i odpowiednie leczenie.

Co oznacza obniżony poziom żelaza?

Niski poziom żelaza może świadczyć o:

• Niedokrwistości z niedoboru żelaza, najczęściej spowodowanej utratą krwi (np. obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego).
• Niewystarczającej podaży żelaza w diecie lub zaburzeniach wchłaniania (np. celiakia, choroby jelit).
• Zwiększonym zapotrzebowaniu na żelazo, np. w ciąży lub okresie intensywnego wzrostu.
• Przewlekłych chorobach zapalnych lub nowotworowych, które wpływają na metabolizm żelaza.

Nieprawidłowy poziom żelaza, zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki, zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, który zdecyduje o dalszej diagnostyce i leczeniu.

Styl życia również może wpływać na stężenie żelaza we krwi. Niezdrowe odżywianie, spożywanie nadmiernej ilości alkoholu lub innych używek rekreacyjnych może spowodować obniżenie poziomu żelaza we krwi.