Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka immunologiczna

Krótki opis badania:

Czynnik reumatoidalny (RF) to autoprzeciwciała, najczęściej klasy IgM, skierowane przeciwko fragmentowi Fc własnych immunoglobulin IgG. Ich obecność może wskazywać na procesy autoimmunologiczne, szczególnie reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). RF może być jednak obecny także w innych chorobach autoimmunologicznych, zakażeniach i u części zdrowych osób, zwłaszcza w starszym wieku. Badanie RF jest często łączone z oznaczeniem anty-CCP, które ma większą swoistość dla RZS.

Kiedy warto wykonać badanie RF?

• Przy podejrzeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) – bóle, sztywność i obrzęk stawów, szczególnie rano.
• W diagnostyce innych chorób autoimmunologicznych (np. zespół Sjögrena, toczeń układowy).
• U pacjentów z przewlekłymi stanami zapalnymi o niejasnej przyczynie.
• W różnicowaniu chorób reumatycznych i zapalnych.
• Jako uzupełnienie innych badań immunologicznych, np. ANA, anty-CCP, OB, CRP.

Przygotowanie do badania:

• Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania – można je wykonać o dowolnej porze dnia.
• Nie trzeba być na czczo.
• Warto poinformować lekarza o aktualnie stosowanych lekach oraz chorobach towarzyszących, które mogą wpłynąć na wynik badania.

Więcej informacji

Normy poziomu czynnika reumatoidalnego (RF):

• < 14 IU/ml – wynik prawidłowy
• 14–30 IU/ml – wartość graniczna lub niskie dodatnie miano
• 30 IU/ml – wynik dodatni, możliwy związek z chorobą autoimmunologiczną
  Normy mogą się nieco różnić w zależności od metody oznaczania i laboratorium.

Co oznacza podwyższony poziom RF?

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – dodatni RF występuje u ok. 70–80% pacjentów, często w połączeniu z anty-CCP.
• Zespół Sjögrena, toczeń układowy, twardzina układowa – inne choroby autoimmunologiczne.
• Przewlekłe zakażenia – gruźlica, kiła, wirusowe zapalenia wątroby, mononukleoza.
• Choroby wątroby – marskość, przewlekłe WZW typu C.
• Osoby starsze – RF może występować fizjologicznie, bez choroby.

Co oznacza ujemny (prawidłowy) poziom RF?

• Nie wyklucza RZS! – tzw. RZS seronegatywne występuje u ok. 20–30% pacjentów.
• Może występować również w łagodniejszych lub wczesnych postaciach choroby.
• Ujemny RF ma znaczenie różnicujące i jest bardziej wartościowy w zestawieniu z innymi parametrami (np. anty-CCP, CRP, OB).

Wskazówki końcowe:

Czynnik reumatoidalny jest istotnym, ale nieswoistym markerem chorób autoimmunologicznych – jego obecność nie oznacza jednoznacznie RZS i zawsze powinna być interpretowana w kontekście objawów klinicznych oraz wyników innych badań. Dla potwierdzenia diagnozy RZS, szczególnie przy dodatnim RF, zaleca się oznaczenie przeciwciał anty-CCP oraz ocenę parametrów zapalnych (OB, CRP) i konsultację reumatologiczną.