Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania:

Bilirubina bezpośrednia, nazywana również sprzężoną, to forma bilirubiny powstająca w wątrobie po połączeniu bilirubiny wolnej z kwasem glukuronowym. Dzięki temu staje się rozpuszczalna w wodzie i może być wydalana z żółcią do przewodu pokarmowego. Oznaczenie jej poziomu pozwala ocenić funkcjonowanie wątroby i drożność dróg żółciowych. Badanie bilirubiny bezpośredniej wykonuje się zwykle razem z bilirubiną całkowitą i pośrednią.

Kiedy warto wykonać badanie bilirubiny bezpośredniej?

• Przy podejrzeniu zaburzeń odpływu żółci (cholestazy).
• W diagnostyce żółtaczki – zwłaszcza przy podejrzeniu przyczyny mechanicznej (np. kamica, guz, zwężenie).
• W chorobach wątroby – np. zapaleniach, marskości, nowotworach.
• U noworodków – w różnicowaniu żółtaczki fizjologicznej i patologicznej.
• W diagnostyce i monitorowaniu chorób dróg żółciowych i trzustki.
• Przy objawach takich jak: zażółcenie skóry i białek oczu, świąd skóry, ciemny mocz, odbarwiony stolec, bóle w prawym podżebrzu.

Przygotowanie do badania:

• Zaleca się wykonanie badania na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Unikać tłustych posiłków i alkoholu w dniu poprzedzającym badanie.
• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach – niektóre substancje (np. paracetamol, antybiotyki, steroidy) mogą wpływać na wynik.

Więcej informacji

Normy poziomu bilirubiny bezpośredniej (dla dorosłych):

• 0,0–0,3 mg/dl (0–5 µmol/l)
  Normy mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium.

Co oznacza podwyższony poziom bilirubiny bezpośredniej?

• Cholestaza wewnątrzwątrobowa lub pozawątrobowa – spowodowana niedrożnością przewodów żółciowych (np. przez kamień, guz, zapalenie).
• Choroby wątroby – zapalenie wątroby, marskość, toksyczne uszkodzenie wątroby.
• Zespół Dubina-Johnsona lub Rotora – rzadkie wrodzone zaburzenia transportu bilirubiny sprzężonej.
• Nowotwory trzustki, dróg żółciowych lub wątroby – mogą powodować mechaniczną blokadę odpływu żółci.
• Ostre zapalenie dróg żółciowych lub pęcherzyka żółciowego.

Co oznacza niski poziom bilirubiny bezpośredniej?

• Poziom zbliżony do zera jest prawidłowy i nie budzi niepokoju.
• Niska bilirubina bezpośrednia może występować przy żółtaczce przedwątrobowej (np. hemolizie), gdzie przeważa bilirubina niesprzężona.

Wskazówki końcowe:

Bilirubina bezpośrednia jest kluczowym elementem różnicowania przyczyn żółtaczki i oceny pracy wątroby oraz dróg żółciowych. Dla pełniejszej diagnozy lekarz zwykle zleca również oznaczenie bilirubiny całkowitej, a także badania wątrobowe (ALT, AST, ALP, GGTP) oraz USG jamy brzusznej. Znaczne podwyższenie bilirubiny bezpośredniej wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i dalszej diagnostyki.