Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania:

Amylaza to enzym trawienny produkowany głównie przez trzustkę i ślinianki, którego zadaniem jest rozkładanie skrobi (węglowodanów złożonych) na cukry proste. Oznaczenie poziomu amylazy we krwi (a czasem także w moczu) jest wykorzystywane przede wszystkim w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób trzustki – w szczególności ostrego zapalenia trzustki.

Kiedy warto wykonać badanie amylazy?

• Przy podejrzeniu ostrego zapalenia trzustki – silny ból brzucha promieniujący do pleców, nudności, wymioty.
• W diagnostyce przewlekłego zapalenia trzustki.
• Przy podejrzeniu chorób ślinianek – np. zapalenia przyusznic (świnki).
• W przypadku urazów brzucha, guzów trzustki, kamicy żółciowej.
• W monitorowaniu powikłań po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej.
• W diagnostyce bólu brzucha o niejasnym pochodzeniu.

Przygotowanie do badania:

• Zaleca się wykonanie badania na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Należy unikać alkoholu, tłustych posiłków i palenia tytoniu przed badaniem.
• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach – niektóre (np. diuretyki, opioidy, inhibitory ACE) mogą wpływać na poziom amylazy.

Więcej informacji

Normy poziomu amylazy w surowicy (dla dorosłych):

• 25–125 U/l (wartości mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium)

Co oznacza podwyższony poziom amylazy?

• Ostre zapalenie trzustki – gwałtowny wzrost amylazy (nawet 3–10 razy powyżej normy) w ciągu kilku godzin od początku objawów.
• Przewlekłe zapalenie trzustki – może powodować umiarkowane lub okresowe podwyższenie.
• Zapalenie ślinianek (np. świnka) – szczególnie przy wzroście izoenzymu śliniankowego.
• Niedrożność jelit, perforacja przewodu pokarmowego.
• Ciąża pozamaciczna, ostre zapalenie otrzewnej, niewydolność nerek – mogą wtórnie podnosić poziom amylazy.
• Zatrucia alkoholowe, niektóre nowotwory (np. trzustki, płuc, jajnika) również mogą powodować wzrost.

Co oznacza obniżony poziom amylazy?

• Może wystąpić w przypadku zaawansowanej niewydolności trzustki (np. w przebiegu przewlekłego zapalenia).
• Rzadko obserwowany, zwykle nie ma znaczenia klinicznego.
• Niski poziom może towarzyszyć usunięciu trzustki, mukowiscydozie lub ciężkiej niewydolności wątroby.

Wskazówki końcowe:

Badanie poziomu amylazy jest podstawowym testem w diagnostyce ostrego zapalenia trzustki, ale jego wynik powinien być zawsze interpretowany łącznie z objawami klinicznymi oraz poziomem lipazy, która jest enzymem bardziej swoistym dla trzustki. W przypadku nieprawidłowych wyników lekarz może zalecić dalsze badania – m.in. USG, tomografię jamy brzusznej, badania moczu, oznaczenie CRP czy enzymów wątrobowych.