Kategoria badania:
Diagnostyka obrazowa i inwazyjna – endokrynologia / diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy
Opis badania:
Zmiany ogniskowe w tarczycy to bardzo częsty problem, o których wiele osób dowiaduje się podczas rutynowego USG. Większość z nich to zmiany łagodne, ale niektóre wymagają dokładniejszej oceny. Najważniejszym badaniem diagnostycznym w takiej sytuacji jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – szybka, bezpieczna i bardzo pomocna w rozpoznaniu charakteru guzka.
Na czym polega biopsja cienkoigłowa tarczycy?
Biopsja BAC polega na:
- Pobraniu komórek z guzka tarczycy za pomocą cienkiej igły,
- Pod kontrolą ultrasonografii (USG) – tzw. biopsja celowana,
- Bez konieczności znieczulenia – ukłucie przypomina pobranie krwi,
- Pobrany materiał trafia do badania cytologicznego.
Badanie to pozwala wykryć zmiany nowotworowe lub potwierdzić, że guzek ma charakter łagodny.
Biopsja 1, 2, czy więcej zmian – o co chodzi z tymi „procedurami”?
W ramach systemu świadczeń zdrowotnych NFZ (i w gabinetach prywatnych) biopsję cienkoigłową tarczycy klasyfikuje się według liczby zmian, z których pobiera się materiał:
🔹 Biopsja celowana do 2 zmian
– dotyczy sytuacji, gdy w tarczycy obecne są maksymalnie 2 zmiany, które kwalifikują się do biopsji.
– lekarz pobiera materiał z obu zmian w trakcie jednej wizyty, w sposób kontrolowany pod USG.
✅ Najczęściej wykonywana procedura, z której mogą skorzystać pacjenci włączeni do opieki koordynowanej w POZ.
🔸 Biopsja celowana do 3 zmian lub więcej
– stosowana, gdy pacjent ma więcej niż 2 zmiany ogniskowe w tarczycy, z których przynajmniej 3 wymagają oceny cytologicznej.
– lekarz podejmuje decyzję, które zmiany należy zbadać w pierwszej kolejności – zawsze zgodnie z wytycznymi USG i ryzykiem nowotworowym.
Rodzaje świadczeń
Biopsje cienkoigłowe tarczycy mogą być realizowane:
W ramach opieki koordynowanej w POZ
- Lekarz POZ, który realizuje opiekę koordynowaną w zakresie chorób tarczycy, może zlecić BAC bez konieczności konsultacji endokrynologicznej, jeśli są spełnione kryteria kwalifikacji.
- Dotyczy to najczęściej procedury BAC do 2 zmian.
- Jeśli wynik biopsji jest niejednoznaczny lub wskazuje na ryzyko nowotworu – lekarz POZ kieruje pacjenta do endokrynologa w ramach szybkiej ścieżki.
W poradni endokrynologicznej (ambulatoryjnie)
- Endokrynolog może zlecić biopsję jednej, dwóch lub większej liczby zmian, zgodnie z oceną ryzyka.
- W poradni wykonuje się też kontrolne biopsje, np. przy wzroście guzków lub po wcześniejszych niejednoznacznych wynikach.
Czy do biopsji trzeba się przygotować?
Nie ma konieczności specjalnego przygotowania. Biopsja BAC:
- Nie wymaga bycia na czczo,
- Nie wymaga odstawienia leków (chyba że lekarz zaleci inaczej, np. w przypadku leków przeciwkrzepliwych),
- Warto zabrać poprzednie wyniki USG i oznaczeń hormonalnych tarczycy,
- Zabieg trwa kilka–kilkanaście minut i nie wymaga hospitalizacji.
Podsumowanie – najważniejsze informacje
- Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy to szybkie i bezpieczne badanie w diagnostyce guzków.
- Może obejmować 1, 2 lub więcej zmian- lekarz decyduje, które ze zmian wymagają badania.
- W ramach opieki koordynowanej w POZ można wykonać biopsję dwóch zmian bez konieczności konsultacji ze specjalistą.
- W przypadkach bardziej złożonych (np. 3 i więcej zmian) potrzebna może być konsultacja endokrynologiczna.
- Wynik biopsji pozwala zdecydować o dalszym postępowaniu – obserwacja, kontrola, leczenie chirurgiczne.
