Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania:

Cholesterol całkowity to suma wszystkich frakcji cholesterolu obecnych we krwi – głównie LDL („zły” cholesterol), HDL („dobry” cholesterol) oraz VLDL i innych lipoprotein. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu – bierze udział w syntezie hormonów, witaminy D oraz składników błon komórkowych. Jednak jego nadmiar, szczególnie frakcji LDL, zwiększa ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu.

Kiedy warto wykonać badanie cholesterolu całkowitego?

• W ramach rutynowych badań profilaktycznych (np. co 1–2 lata u dorosłych).
• W ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, szczególnie przy nadciśnieniu, otyłości, cukrzycy lub paleniu tytoniu.
• W diagnostyce i monitorowaniu hipercholesterolemii (podwyższonego poziomu cholesterolu).
• Przy dodatnim wywiadzie rodzinnym w kierunku chorób serca lub udarów.
• W monitorowaniu skuteczności leczenia dietetycznego lub farmakologicznego (statynami).

Przygotowanie do badania:

• Zaleca się wykonanie badania na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Przed badaniem unikać tłustych i ciężkostrawnych posiłków, alkoholu oraz intensywnego wysiłku fizycznego.
• Należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach – niektóre mogą wpływać na poziom cholesterolu (np. beta-blokery, doustne środki antykoncepcyjne, glikokortykosteroidy).

Więcej informacji

Normy poziomu cholesterolu całkowitego (dla dorosłych):

• < 200 mg/dl (5,2 mmol/l) – wartość prawidłowa
• 200–239 mg/dl (5,2–6,2 mmol/l) – wartość graniczna
• ≥ 240 mg/dl (≥ 6,2 mmol/l) – wartość podwyższona (hipercholesterolemia)

Co oznacza podwyższony poziom cholesterolu całkowitego?

• Zwiększone ryzyko miażdżycy, choroby wieńcowej, zawału serca i udaru mózgu.
• Hipercholesterolemia pierwotna lub wtórna – wynikająca z predyspozycji genetycznych, diety bogatej w tłuszcze nasycone, otyłości, braku aktywności fizycznej.
• Może występować w chorobach takich jak: niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek.

Co oznacza obniżony poziom cholesterolu całkowitego?

• Rzadsze zjawisko, które może wskazywać na:
  • Nadczynność tarczycy.
  • Choroby wątroby (np. ciężka niewydolność wątroby).
  • Zespoły złego wchłaniania (np. celiakia).
  • Ciężkie infekcje, choroby nowotworowe lub wyniszczenie organizmu.
• Może być także efektem stosowania leków obniżających cholesterol lub restrykcyjnej diety.

Wskazówki końcowe:

Poziom cholesterolu całkowitego jest istotnym elementem oceny ryzyka sercowo-naczyniowego. Dla pełniejszej diagnostyki zaleca się oznaczenie również frakcji LDL, HDL oraz triglicerydów, a następnie obliczenie wskaźników takich jak cholesterol nie-HDL i wskaźnik aterogenny. Nieprawidłowy wynik powinien skłonić do zmiany stylu życia i konsultacji z lekarzem, który może zalecić dalsze badania i ewentualne leczenie.