Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania:

Kinaza kreatynowa (CK, dawniej CPK – creatine phosphokinase) to enzym występujący głównie w mięśniach szkieletowych, sercu i mózgu. Bierze udział w przemianach energetycznych, umożliwiając magazynowanie i uwalnianie energii w komórkach. Wzrost poziomu CK we krwi jest markerem uszkodzenia mięśni, zarówno szkieletowych, jak i mięśnia sercowego. Badanie CK służy m.in. w diagnostyce zawału serca, rabdomiolizy, zapalenia mięśni i urazów.

Kiedy warto wykonać badanie CK?

• Przy podejrzeniu zawału serca (obecnie rzadziej stosowane, zastąpione przez troponiny).
• W diagnostyce uszkodzeń mięśni szkieletowych – np. rabdomiolizy, zapalenia mięśni, dystrofii mięśniowej.
• Po urazach mięśni, intensywnym wysiłku fizycznym lub napadach drgawek.
• W monitorowaniu przebiegu chorób nerwowo-mięśniowych (np. miopatii, stwardnienia zanikowego bocznego).
• Przy bólach mięśni, osłabieniu, skurczach i innych objawach ze strony układu mięśniowego.

Przygotowanie do badania:

• Badanie najlepiej wykonać na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Unikać wysiłku fizycznego przez 24–48 godzin przed badaniem – może istotnie wpłynąć na wynik.
• Należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach – niektóre (np. statyny, leki psychotropowe) mogą zwiększać poziom CK.
• Nie zaleca się spożywania alkoholu przed badaniem.

Więcej informacji

Normy poziomu CK (dla dorosłych):

• Kobiety: 26–140 U/l
• Mężczyźni: 52–336 U/l
  Normy mogą się różnić w zależności od laboratorium oraz poziomu aktywności fizycznej pacjenta. U sportowców poziom CK bywa fizjologicznie podwyższony.

Co oznacza podwyższony poziom CK?

• Rabdomioliza – rozpad komórek mięśniowych, często z bardzo wysokim poziomem CK.
• Urazy i choroby mięśni szkieletowych – np. zapalenie mięśni, dystrofia mięśniowa.
• Zawał serca – dawniej używano frakcji CK-MB do diagnostyki, dziś zastąpione przez troponiny.
• Drgawki, padaczka, zatrucia (np. CO, alkoholem metylowym).
• Intensywny wysiłek fizyczny – może znacznie, lecz przejściowo podnieść CK.
• Leki (np. statyny, fibraty, neuroleptyki) – mogą powodować toksyczne uszkodzenie mięśni i wzrost CK.

Co oznacza obniżony poziom CK?

• Zwykle nie ma istotnego znaczenia klinicznego.
• Może występować u osób z małą masą mięśniową, w wyniszczeniu organizmu lub przy niedoczynności tarczycy.

Wskazówki końcowe:

Kinaza kreatynowa to czuły wskaźnik uszkodzenia mięśni, ale jej wynik należy interpretować ostrożnie – zwłaszcza po wysiłku, urazach czy w przypadku przyjmowania niektórych leków. W razie znacznego wzrostu poziomu CK, lekarz może zlecić dodatkowe badania: CK-MB (frakcja sercowa), troponiny, mioglobinę, LDH, badania moczu (na obecność mioglobiny), a także USG lub rezonans mięśni.