Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka biochemiczna

Krótki opis badania:

Kwas moczowy to końcowy produkt przemiany puryn – związków obecnych w DNA, RNA oraz wielu produktach spożywczych (np. mięsie, podrobach, roślinach strączkowych). Wydalany jest z organizmu głównie przez nerki. Oznaczenie jego poziomu we krwi pomaga w diagnostyce dny moczanowej (artretyzmu), chorób nerek oraz monitorowaniu terapii przeciwdziałającej hiperurykemii (nadmiarowi kwasu moczowego).

Kiedy warto wykonać badanie kwasu moczowego?

• Przy podejrzeniu dny moczanowej – w przypadku bólu, zaczerwienienia i obrzęku stawów (szczególnie dużego palca u stopy).
• W diagnostyce kamicy nerkowej – zwłaszcza przy podejrzeniu kamieni moczanowych.
• U osób z chorobami nerek lub niewydolnością nerek.
• Podczas monitorowania leczenia hiperurykemii lub stosowania leków moczopędnych.
• U pacjentów z zespołem metabolicznym, nadciśnieniem tętniczym, otyłością lub cukrzycą.
• W przebiegu chorób nowotworowych lub po chemioterapii (ryzyko zespołu rozpadu guza).

Przygotowanie do badania:

• Zaleca się wykonanie badania na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Dzień przed badaniem unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz spożycia alkoholu.
• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach – niektóre (np. diuretyki, aspiryna, leki cytotoksyczne) mogą wpływać na wynik.
• Wskazane jest także ograniczenie produktów bogatych w puryny (np. czerwonego mięsa, podrobów, roślin strączkowych) przed badaniem.

Więcej informacji

Normy poziomu kwasu moczowego:

• Kobiety: 2,5–6,0 mg/dl (150–360 µmol/l)
• Mężczyźni: 3,4–7,0 mg/dl (200–420 µmol/l)
  Wartości mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium.

Co oznacza podwyższony poziom kwasu moczowego (hiperurykemia)?

• Dna moczanowa (artretyzm) – nadmiar kwasu moczowego odkłada się w stawach w postaci kryształów.
• Kamica moczanowa – tworzenie kamieni w drogach moczowych.
• Niewydolność nerek – upośledzone wydalanie kwasu moczowego.
• Zespół metaboliczny, otyłość, cukrzyca typu 2 – zwiększone ryzyko hiperurykemii.
• Nadmierne spożycie puryn (mięso, piwo, owoce morza).
• Chemioterapia lub szybki rozpad komórek – np. w przebiegu leczenia nowotworów.

Co oznacza obniżony poziom kwasu moczowego (hipourykemia)?

• Rzadko ma znaczenie kliniczne, ale może być związany z:
  • Chorobami wątroby.
  • Zespół Fanconiego (wrodzone zaburzenie nerek).
  • Nadmiernym wydalaniem z moczem (efekt niektórych leków, np. allopurynolu).
  • Dietą ubogą w puryny.

Wskazówki końcowe:

Poziom kwasu moczowego jest ważnym wskaźnikiem w diagnostyce chorób metabolicznych i nerek. Nie zawsze jego podwyższony poziom oznacza dnę moczanową, ale warto go kontrolować szczególnie u osób z czynnikami ryzyka. W razie nieprawidłowego wyniku lekarz może zlecić dalsze badania, np. badanie moczu, kreatyninę, eGFR lub analizę płynu stawowego.