Kategoria badania:

Diagnostyka laboratoryjna – gospodarka wapniowo-fosforanowa / elektrolity

Opis badania:

Wapń kojarzy się najczęściej z mocnymi kośćmi i zdrowymi zębami.  Pełni on jednak w organizmie znacznie więcej ważnych funkcji. Badanie wapnia całkowitego to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które może wiele powiedzieć o stanie zdrowia.

Czym jest wapń całkowity?

Wapń całkowity to ogólna ilość wapnia krążącego we krwi. Występuje on w trzech postaciach:

• Związany z białkami (głównie albuminą) – około 40%,
• Wolny (zjonizowany) – około 50% – to właśnie ta forma jest aktywna biologicznie,
• Związany z innymi substancjami, np. fosforanami czy cytrynianami – około 10%.

Wapń całkowity to suma wszystkich wymienionych wyżej form. Bezpośrednio na komórki i procesy metaboliczne działa tylko wapń zjonizowany, natomiast badanie wapnia całkowitego jest najczęściej stosowane jako pierwszy krok diagnostyczny.

Po co badać wapń całkowity?

Badanie poziomu wapnia całkowitego zleca się m.in.:

• przy ocenie gospodarki wapniowo-fosforanowej,
• w diagnostyce chorób przytarczyc,
• u osób z chorobami nerek,
• w ocenie przebiegu nowotworów (np. szpiczaka mnogiego, raka piersi czy płuc),
• przy podejrzeniu niedoborów lub nadmiarów wapnia,
• w diagnostyce zaburzeń neurologicznych, skurczów mięśni, drgawek.
  

Normy wapnia całkowitego

Zakresy referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, ale zazwyczaj wynoszą:

8,5 – 10,5 mg/dl (czyli 2,12 – 2,62 mmol/l).

Ważne! Na wynik wapnia całkowitego ma wpływ poziom albumin – w przypadku gdy jest ich mało (np. przy chorobach wątroby, niedożywieniu), wynik wapnia może być zaniżony. Wtedy lekarz może zlecić również oznaczenie wapnia zjonizowanego lub przelicza wynik całkowitego wapnia z uwzględnieniem poziomu albumin.

Co oznacza podwyższony poziom wapnia?

Podwyższony poziom wapnia (hiperkalcemia) może wskazywać na:

• nadczynność przytarczyc (jest to najczęstsza przyczyna),
• choroby nowotworowe (zwłaszcza te z przerzutami do kości),
• przedawkowanie witaminy D lub wapnia w suplementach,
• sarkoidozę lub inne choroby ziarniniakowe.

Objawy hiperkalcemii to m.in.:

• zmęczenie, osłabienie,
• zaparcia,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia rytmu serca,
• bóle kostne.

A co oznacza niski poziom wapnia?

Niedobór wapnia (hipokalcemia) może być skutkiem:

• niedoczynności przytarczyc,
• niedoboru witaminy D,
• przewlekłych chorób nerek,
• stanów zapalnych trzustki,
• zaburzeń wchłaniania (np. w celiaki).

Objawy hipokalcemii to m.in.:

• mrowienia i drętwienia (szczególnie palców i wokół ust),
• skurcze mięśni (tzw. tężyczka),
• drgawki,
• zaburzenia rytmu serca.
  

Czy do badania wapnia całkowitego trzeba się specjalnie przygotować?

• Do badania wapnia całkowitego nie trzeba być na czczo. Można je wykonać o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłków.
• Czasami lekarz może zalecić badanie na czczo, jeśli jednocześnie zleca inne badania krwi (np. poziom glukozy, lipidogram), które wymagają bycia na czczo. Warto zapytać lekarza lub personel laboratorium, czy w Twoim przypadku jest to konieczne.
• Dodatkowo, należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach i suplementach, ponieważ niektóre z nich (np. wapń, witamina D, diuretyki) mogą wpływać na wynik badania.

Podsumowanie

Wapń całkowity to ważny wskaźnik, który może pomóc wcześnie wykryć poważne zaburzenia metaboliczne, hormonalne czy nowotworowe. Sam wynik nie zawsze daje pełen obraz, może jednak stanowić ważny punkt wyjścia w diagnostyce. Dlatego warto go badać regularnie – zwłaszcza jeśli występują objawy lub choroby, które mogą wpływać na gospodarkę wapniową.

Masz pytania po otrzymaniu wyników? Zawsze skonsultuj się z lekarzem – interpretacja wyników wymaga spojrzenia na cały obraz kliniczny