Kategoria badania:

Badania laboratoryjne – diagnostyka hormonalna (endokrynologiczna)

Krótki opis badania:

TSH (tyreotropina, hormon tyreotropowy) to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, który reguluje pracę tarczycy. Pobudza ją do produkcji i wydzielania hormonów: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Poziom TSH we krwi jest podstawowym i bardzo czułym wskaźnikiem funkcjonowania tarczycy. Ocenia się go najczęściej razem z poziomami T3, T4 lub FT3 i FT4 (wolnych hormonów tarczycy).

Kiedy warto wykonać badanie TSH?

• Przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy (osłabienie, senność, przyrost masy ciała, suchość skóry, zaparcia).
• Przy objawach nadczynności tarczycy (nerwowość, kołatanie serca, utrata masy ciała, potliwość, drżenie rąk).
• W monitorowaniu leczenia hormonalnego (np. u pacjentów przyjmujących lewotyroksynę).
• W diagnostyce zaburzeń miesiączkowania, niepłodności, depresji, problemów z koncentracją.
• U noworodków – jako badanie przesiewowe w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy.
• W kontrolnych badaniach profilaktycznych, zwłaszcza po 40. roku życia lub przy obciążonym wywiadzie rodzinnym.

Przygotowanie do badania:

• Badanie wykonuje się na czczo, najlepiej rano (ze względu na dobowy rytm wydzielania TSH).
• Nie należy przyjmować leku z lewotyroksyną (Euthyrox, Letrox) przed pobraniem – najlepiej dopiero po badaniu.
• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach (np. sterydy, biotyna, lit, jod, estrogeny) – mogą wpływać na wynik.

Więcej informacji

Normy poziomu TSH (dla dorosłych):

• 0,27–4,20 µIU/ml (lub mIU/l)
  Normy mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium, wieku, stanu fizjologicznego (np. ciąży) i ogólnego stanu zdrowia.

Co oznacza podwyższony poziom TSH?

• Pierwotna niedoczynność tarczycy – tarczyca produkuje za mało hormonów, a przysadka zwiększa wydzielanie TSH.
• Zapalenia tarczycy – np. Hashimoto, poporodowe zapalenie tarczycy.
• Po operacji tarczycy, leczeniu jodem radioaktywnym lub przy niedostatecznym dawkowaniu lewotyroksyny.
• Rzadziej – gruczolak przysadki wydzielający TSH (TSH zależna nadczynność).
• Fizjologicznie – krótkotrwale po wysiłku, zimnie, stresie.

Co oznacza obniżony poziom TSH?

• Nadczynność tarczycy (pierwotna) – tarczyca produkuje zbyt dużo T3/T4, co hamuje wydzielanie TSH przez przysadkę.
• Przedawkowanie hormonów tarczycy (np. lewotyroksyny).
• Wtórna niedoczynność tarczycy – uszkodzenie przysadki mózgowej.
• Fizjologicznie – w I trymestrze ciąży (przez działanie β-hCG), u osób starszych, w wyniku ostrego stresu lub po intensywnym wysiłku.

Wskazówki końcowe:

TSH to najczulszy wskaźnik funkcji tarczycy, jednak dla pełnej oceny konieczne jest oznaczenie wolnych hormonów tarczycy (FT3, FT4) oraz – w niektórych przypadkach – przeciwciał tarczycowych (anty-TPO, anty-TG, TRAb). TSH może się zmieniać w zależności od pory dnia, stanu zdrowia, przyjmowanych leków i ciąży – dlatego interpretację wyniku najlepiej pozostawić lekarzowi endokrynologowi lub lekarzowi rodzinnemu.